Cuộc sống luôn tiếp diễn, còn truyện thì không. Chúng liên quan chặt chẽ với nhau và tạo thành một nhóm quy tắc có cùng mục đích. Thành viên của các tổ chức đó thường đọc một cách sùng bái.
Bạn không cần lo phải học cả 15 hay nhiều hơn thế các quy tắc mới về đọc sách văn học giả tưởng và thơ ca, vì giữa hai loại quy tắc này có mối liên hệ rất dễ nhận ra. Bạn đã tập trung mắt để đọc và hoạt động trí óc một cách tích cực và không hề nói gì. Do đó, bạn càng phải suy xét cẩn thận hơn trước khi đưa ra đánh giá của bản thân.
Vì những ghi chú này đề cập đến nhiều cuốn sách nên chúng thường được ghi trên những tờ giấy rời. Đối với những lĩnh vực kiến thức đã có sẵn hệ thống từ chuyên môn, việc tìm các từ quan trọng trong một cuốn sách về đề tài đó tương đối đơn giản. Không ai có thể học từ một cuốn sách hướng dẫn trước khi đọc được nó.
Việc khám phá hiện thực sẽ mang lại hạnh phúc và thoả mãn một phần nào đó trong con người chúng ta mà bình thường ta không thể có được. Trong cuộc sống, không phải lúc nào ta cũng hiểu rõ mọi chuyện ngay khi nó vừa xảy ra, mà phải đợi sau này nhìn lại ta mới hiểu được. Khi đạt được sự cân bằng, nghĩa là đạt được sự rõ ràng trong thông tin.
Những thành phố giành được hay bị mất đi đều đã thành tro bụi. Đọc sơ qua nắm ý chính, dù cũng rất hữu ích cho bước đầu tiên của việc đọc phân tích, nhưng cơ bản là để chuẩn bị cho bước thứ hai: hiểu được nội dung cuốn sách bằng cách thống nhất thuật ngữ với tác giả, diễn giải các nhận định của tác giả và theo sát các lý lẽ tác giả đưa ra. Sự vĩ đại của Plato chính là ở chỗ ông viết được những mẩu đối thoại mang tính triết học mà vẫn có sự hài hước, hấp dẫn và chiều sâu có thể sánh ngang với bất kỳ cuốn sách nào về bất cứ đề tài nào của bất cứ ai.
Muốn biết chúng ta có sử dụng đúng kinh nghiệm của mình để hiểu một cuốn sách không, cách hiệu quả nhất là hãy hỏi chính mình xem liệu bạn có thể đưa ra một ví dụ cụ thể cho một luận điểm mà bạn cho rằng mình đã hiểu hay không. Một tác giả có thể không rút ra được kết luận tiềm ẩn trong các bằng chứng hay nguyên lý của mình, làm cho quá trình suy luận của anh ta chưa hoàn thành. Nhưng vì mới học đọc nên các em không thật sự quan tâm liệu mèo có ngồi trên mũ thật không, hay điều này ám chỉ gì về mèo, mũ và thế giới xung quanh.
Làm như vậy, bạn có thể bám sát quá trình thay đổi nghĩa của từ với cùng mức độ linh hoạt trong việc sử dụng từ của tác giả. Nhưng việc đi sâu nghiên cứu vấn đề sẽ giúp bạn sớm nhận ra các nhà văn coi tinh túy của tình yêu mang tính nhận thức hơn là ham muốn. Mọi người, nhất là người đã trưởng thành, thường xấu hổ khi học trượt tuyết.
Khi đó, bạn đã đạt được sự thống nhất về thuật ngữ với tác giả. Cervantes có thể đã đúng khi nói: Chẳng có cuốn sách nào chán đến nỗi không thể tìm ra một chi tiết hay trong đó. Điều này không hề mâu thuẫn với tính cấp thiết của việc tìm được một hệ thống thuật ngữ trung lập để phân tích vấn đề.
Tuy nhiên, khi đọc xong Chiến tranh và hoà bình hay bất cứ cuốn tiểu thuyết lớn nào, chúng ta sẽ biết và không bao giờ quên ai là nhân vật quan trọng. Nhưng để biết được sự thật, chúng ta lại phải xem xét câu chuyện đó từ nhiều góc nhìn khác nhau. Thứ nhất, không phải bao giờ các nhà bình luận cũng đưa ra những nhận xét đúng về một cuốn sách.
Người ta còn gọi cấp độ này là đọc so sánh. Hãy để ý đến các phụ đề hay các dấu hiệu về quy mô, mục đích của cuốn sách, hoặc quan điểm đặc biệt của tác giả về đề tài được bàn đến. Ví dụ, một người biết và am hiểu một số dữ kiện về lịch sử nước Mỹ, theo một luồng tư tưởng nào đó, có thể dễ dàng đọc để thu thập thêm thông tin và vẫn hiểu các thông tin theo cách tương tự.